Dit artikel werd gepubliceerd in Advent 5 van 2015. Het nummer had als thema zingeving. U kunt Advent hier bekijken. Ds. Henk Koning, de schrijver van dit stuk, is predikant van de gemeente Harderwijk. Hij maakt deel uit van de redactieraad van Advent.
Op de plek waar zich sinds de eeuwwisseling meer dan zevenhonderd bedrijven vestigden en die bekend is als hét kennis- en zakencentrum van Amsterdam, opende de Nieuwe Poort zijn deuren op 1 september 2013. Het ligt 2 minuten lopen van NS-station Amsterdam-Zuid. Ds. Ruben van Zwieten (32) is de initiatiefnemer van dit project. Hij is zowel ondernemer als predikant en … razend druk. Ds. Henk Koning praat met één van zijn eerste medewerkers: Rob Ittmann (23).
Door de ontmoeting worden ze samen ‘rijker’
Ittmann, die onkerkelijk opgroeide, raakte geboeid door Van Zwietens idee om verbindend te gaan werken tussen bepaalde groepen die op de Zuidas wonen en/of werken. Er werd, bijvoorbeeld, een voetbalwedstrijd georganiseerd tussen bankdirecteuren en Marokkaanse straatjongeren uit Nieuw-West. Mensen die elkaar normaliter niet zo snel zouden zien of spreken.
Wat de Nieuwe Poort precies is, laat zich nog niet zo makkelijk beschrijven. Duidelijk is wel dat Rob Ittmann, die er bijna vanaf het begin bij betrokken was, er heel bevlogen over praat. En terecht. Om dit initiatief te plaatsen moeten we even terug in de tijd. Ittmann en Ruben van Zwieten kennen elkaar van de Veluwe. Van Zwieten ontdekte na zijn opleiding theologie en rechten in Leiden, en na een predikantenopleiding aan de Protestantste Theologische Universiteit, een grote spirituele leegte onder bankiers, zakenlui en ondernemers en generatiegenoten. Daarnaast bestond er een bijna onoverbrugbare afstand tussen vele topmanagers en de inmiddels groeiende bewoners van de Zuidas. Dit bracht hem ertoe in 2008 vanuit de Thomaskerk in Amsterdam-Zuid de Stichting Zingeving Zuidas op te richten. Vijf jaar later werd de Nieuwe Poort geopend.
Ontmoeting
De Nieuwe Poort omschrijft zichzelf als ‘een huis, een huiskamer, voor ontmoeting en inspiratie, open voor iedereen’. Er wordt veel aandacht gegeven aan ontmoeting, verbeeldingskracht en reflectie. Van Zwieten vond het belangrijk om in deze zakelijke, harde omgeving een plek te creëren voor de zachte krachten van de kunsten en poëzie. In een sfeervolle ruimte kunnen bezoekers iets eten of drinken, elkaar ontmoeten, poëzie lezen van de wanden of pilaren en luisteren naar levende muziek. De Nieuwe Poort wil zo ook tegenwicht bieden aan de krachten van economie en politiek die zo vaak de boventoon voeren.
Om de zoekers naar zingeving te helpen moest er wel een permanente bron van inspiratie gevonden worden. Van Zwieten vindt die in de verhalen van de Bijbel. Men is pas gestart met een programma waarin de Bijbel van voor af aan weer opnieuw gelezen wordt: De Zeven Vette Jaren. Deze studie, die voor iedereen toegankelijk is, gaat ook zeven jaar duren! Daarnaast wordt er wekelijks op de woensdagavond Bijbel gelezen bij de bijbeltafel.
Leren, dienen en vieren
Om een veelheid van mensen een zinvol programma te bieden, worden diverse activiteiten aangeboden. De Nieuwe Poort kent drie zuilen waar het huis op rust: leren, dienen en vieren.
Als je alleen al naar de goed gevulde boekenkasten kijkt, die in de hoofdruimte staan, dan is duidelijk dat dit ‘leren’ heel breed wordt gezien. Je vindt er literatuur, boeken over filosofie, economie, theologie en zelfs reisgidsen. Men leest bij voorkeur samen in groepen. Tijdens het gesprek worden ook maatschappelijke verbanden gelegd naar het hier en nu. Ook het luisteren naar muziek en het kijken naar kunst hoort bij dit leerproces.
De Nieuwe Poort, rustplek in ‘bezet gebied’
Het ‘dienen’ betekent vooral: openstaan voor anderen. Omdat iedereen welkom is bij de Nieuwe Poort kunnen er ontmoetingen plaatsvinden tussen mensen die elkaar in het dagelijks leven niet altijd ‘zien’. Zo komen zakenmensen in contact met bijvoorbeeld senioren, bijstandsgerechtigden en allochtone jongeren. Vaak blijkt uit gesprekken dat er toch veel gemeenschappelijks is.
Buiten het leren en dienen komt ook het ‘vieren’ ruimschoots aan de orde. Dat gebeurt door het samen eten en drinken (er is een uitstekend restaurant), door theater, debat, cabaret, poëzie, jazz of klassieke muziek. Wekelijks zijn er voorstellingen, concerten en gesprekken voor ontspanning en verdieping.
Een gemeenschap
In het gesprek met Rob Ittmann valt regelmatig het woord ‘gemeenschap’. De Nieuwe Poort is geen kerk en vervangt de kerk ook niet. Ittmann legt uit: ‘Na de Tweede Wereldoorlog leek alles beter. Economisch kwam er meer ruimte en ook de Zuidas verrees in een zeer korte periode tot een immense wijk met enorme kantoorkolossen. Hier moest een rustplek komen in ‘bezet gebied’. Veel mensen in de Zuidas verdienen meer dan een dikke boterham. Maar de bijbelse vragen die Ruben zich stelde, waren: “Wat maakt de mens tot mens? Wat heeft de mens nodig om mens te zijn? Wat doet de mens met zijn talenten ten bate of ten koste van de gemeenschap?”’
Inmiddels had Ruben van Zwieten op Wall Street, het zakencentrum van New York, de Trinity Church gezien. Dat gaf hem het visioen voor een ‘kerkgebouw’ aan de Zuidas. Zo werd de Nieuwe Poort geboren. Ittmann: ‘De geestelijke leegte op de Zuidas, de onrust en angst in de samenleving en de onbekendheid met de medebewoners zorgden voor de relevantie van de Nieuwe Poort. De Nieuwe Poort is dus in de eerste plaats een gemeenschap van mensen. Bankdirecteuren leren van uitkeringsgerechtigden en allochtone jongeren van advocaten en vice versa. Door de ontmoeting worden ze samen “rijker”.’
Ook ondernemers buiten Amsterdam worden hier beter van, want de producten die in de keuken worden bereid, zijn bij voorkeur biologisch en fair trade.
Toekomst en ambitie
Als bezoeker aan de Nieuwe Poort ben ik onder de indruk van een goed geoliede organisatie met een fantastisch ideaal. Het is ook duidelijk dat er zeer veel creativiteit is en dat er hard wordt gewerkt door professionals en enkele vrijwilligers. Op de vraag wanneer de Nieuwe Poort zijn doel heeft bereikt, antwoordt Rob Ittmann met de metafoor uit het boek Exodus: ‘We zitten nu in een soort van woestijnperiode en zijn op weg zijn naar het beloofde land.’ De Nieuwe Poort is een oase. Eén van de ambities is daarom dat er op veel meer plaatsen Nieuwe Poorten gaan ontstaan, ook buiten Nederland. Daar waar kerken steeds meer krimpen, biedt de Nieuwe Poort een unieke gelegenheid om buiten- en randkerkelijken de oude bijbelverhalen te laten lezen/zien en ook daarvan de relevantie te ontdekken. Sommige bezoekers hebben hier voor het eerst van hun leven de Bijbel gelezen.
Voor meer informatie, zie: www.denieuwepoort.org.
