‘Smak ta e yabi’

Komo hende ku tin un mishon, karnisé vegetariano Jaap Korteweg ta wòrdu motivá dor di tres balornan: traha produktonan ku kulinariamente ta di alta kalidat, libra animalnan for di e kadena di kuminda i mengua e marka ekológiko. Kada un ta asuntunan ku hende no por ta kontra dje, si no tabata pa e echo ku hopi hende ta gusta karni … Lo ideal ta pa e motibu ei pa laga esnan ku ta gusta karni eksperensiá ku nan no tin di falta nada si nan laga karni un banda. ‘Ami ke bira e karnisé di mas grandi di mundu.’

Teksto Lydia Lijkendijk

Karnisé vegetariano Jaap Korteweg ta komprondé e antoho pa karni ku komedónan notorio di karni tin. E mes tabata un di nan. Tòg el a kambia su estilo di bida pa un vegetariano. I e tin hopi gana pa restu di mundu tambe hasi e kambio aki; semper e tabata un hende ku gusta kambia mundu hasi’é mas mihó. ‘Pa ami, e rasonnan mas importante pakiko mi no kier a kome karni mas tabata salú i durabilidat i e forma kon nos ta trata animal. Espesialmente e parti étiko tabata hunga un ròl. E úniko utilidat di bida di animalnan ta e produkto ku nan ta bira despues di e bida ei. Si bo laga esei traha riba bo, e ta lokura. Mi kier a kambia esei.’ Loke Korteweg kier a kambia tambe tabata e smak di komedónan di karni ku tabatin, pasobra pa bisa bèrdat: p’e nan no tabata kos di kome. ‘For di komienso tabata kla pa mi ku klave di e solushon tabata den e smak. Bo por konta relatonan bunita di bienestar di animalnan i di medio ambiente, pero un produkto pa remplas’é mester ta sabroso. E mester igualá e smak di karni i asta ser mas dushi ku e karni.’

Ambishon

E marka E Karnisé Vegetariano [De Vegetarische Slager] a kuminsá komo startòp i awor el a konkistá kadena di supermarketnan. Korteweg: ‘Nos ta ainda na komienso di desaroyonan, pasobra nos ambishon ta pa remplasá karni. Nos ta lucha pa mas ku mitar di hende no kome karni mas òf mitar di e kantidat ku nan tabata kome. Ounke den korto tempu nos a bira un marka grandi riba merkado, despues di Vivera, na Hulanda apenas 2% di e merkado di karni ta konsistí di karni vegetal. Si bo wak na e sifranan, nos no a kumpli ainda ku nos mishon. Ounke nos sa dal stapnan grandi tin biaha: 20% di e sifra di benta di pan di sosèshi serka AH to go ta konsistí di e variashon vegetariano di nos, miéntras ku solamente 5% di e hendenan ta vegetariano.’ Pa realisá su ambishon, damanan ta Korteweg su aliado. Mas espesífiko: damanan bon eduká entre 20 pa 50 aña, pasobra ta esakinan tin interés den vegetarianismo. Korteweg ta konta ku nan den eduká nan kasánan i yunan.

Grupo di enfoke

‘Nos no t’ei pa e vegetarianonan’

Vegetarianonan sa di haña e produktonan di De Vegetarische Slager mas biaha. Pero nan no ta e grupo di enfoke di Korteweg. ‘Ku abo no por pasa e salada di tuna dor di bo garganta pasobra ‘e ta smak dje tantu manera piská ta netamente e intenshon. Nos no t’ei pa e vegetarianonan, pasobra nan sabi kon yuda nan kurpa. Ademas bo por kome klaro saludabel i hopi fásil kuminda vegetariano sin karni vegetal, por ehèmpel ku bonchi. Nos ta enfoká hustamente riba hende ku gusta karni i piská i ta habrí pa durabilidat, bienestar di animal i salú. Hende ku tin antoho pa karni, manera Korteweg ta deskribí asina notabelmente. ‘For di investigashon di skènnan di selebre nos sabi ku adikshon na karni ta kompará ku adikshon na humamentu, alkohòl òf droga. Ami mes a eksperensiá esei ora mi a stòp di kome karni. Den mi selebere a pasa meskos ora ku mi a stòp ku humamentu.’

E preis

Kome karni vegetal ta un afishon kostoso, pasobra produktonan ta por lo pronto mas karu ku karni di bestia den tienda. Korteweg ta konfirmá esei. ‘Esensialmente nos produkto ta mas barata; tin mester di ménos tereno, awa i energia pa trah’é ku pa produsí karni. Na e momentu aki nos tin mester di e preis pa kubri gastunan, nos ta drai riba un ganashi moderá—ku nos ta invertí di nobo den e fábrika nobo ku nos ta trahando.

Dor di inovashon nos produktonan ta bira mas mihó i duradero i nos por krese muchu mas lihé. Si nos bira mas grandi, e ora ei nos preis por kompetí ku e preis di karni di bestia. E punto di kambio dor di kua nos ta bira mas barata ta keda den un margen di merkado di 25%. Mi ta spera ku nos lo alkansá esaki den djessinku aña.’ Ademas no ta meta ni lucha di De Vegetarische Slager pa bira esun mas barata. ‘Serka nos e sabor ta keda na promé lugá. Ku nos produkto ta wòrdu bendé bon, tin di hasi ku e sabor ei. Si nos bai hasi un kambio na esei, nos ta desaparesé den márgen.

Panel di prueba

Korteweg gusta para den kushina, pero e no ta un kòki kulinario. E mes no ta traha e resèptnan pa produktonan di De Vegetarische Slager. ‘Tin dos kòki ta traha pa nos. Nan no ta vegetariano, ounke nan ta bira esei mas kada bes. Nan ta entusiasmá ku loke nos ta traha.’ Meskos ku Korteweg mes. ‘Ami ta e panel di prueba’, e ta bisa. ‘Mi ta pruf i disidí. I te ku awor aki esei ta bai bon. Loke ami haña ta sabroso, ta bende bon.’ Hariendo: ‘Mi tin evidentemente un smak hopi mainstream.’

Veganelie

‘Kuchuw i fòrki ta nos armanan di mas poderoso’

Karnisé vegetariano Jaap Korteweg kier libra mundu for di kome karni di bestia. ‘Nos kier krese rápidamente den interior i den eksterior. Pronto, Gresia ta bira pais number djessinku kaminda por haña nos produktonan i nos ta den kombersashon ku Merka, nos tin deseo pa konkistá e merkado Merikano. Nos ta spera ku hopi mas hende lo brasa nos filosofia, i laga otronan pruf nos produktonan. Dor di pruf, dor di smak, hende ta keda konvensí. Erst kommt das Fressen, dan kommt die Moral. Bon argumentunan no tin chèns ku e adikshon na karni ku hende tin. Nos alternativa ta kita e miedu pa un bida sin karni. Despues ta bini espasio pa argumentunan i poko poko nos por bai remplasá animalnan ku téknika. Si nos sigui krese den e tèmpo aki, e ora ei denter di binti aña nos ta e karnisé di mas grandi di mundu, i denter di kuarenta aña no ta kome karni di bestia mas. Mi no ta profeta, pero mi ta deseá esaki di henter mi kurason.’

Huntu ku Unox

Riba kaminda pa bira e karnisero mas grandi di mundu, Korteweg ta kontentu pa nan kolabo-rashon ku Unox. Por haña balchinan vegetariano den sous di saté meimei di e produktonan di karni den rèkinan di Unox. ‘Unox ta e marka di karni mas grandi, Unilever ta un multinashonal. Bo ke tin impakto riba komedónan di karni, e ora ei esaki ta e promé stap fantástiko di kua nos ta spera e lo bira eksitoso. Ku esaki nos ta bora un merkado nobo, pafó di remplaso di karni, na un lugá kaminda vegetarianonan nunka ta bini. Si logra ku esaki, e ta ofresé tambe perspektiva pa kumindanan, saladanan i djis menshoná nan, kaminda nos kier ofresé alternativanan vegetariano.’

Bo ke sa mas di gana pa kome karni? Wak na vleesverlangen.nl. E dokumental aki ta drai for di dia 3 di desèmber den diferente teater di sine.

E gana pa kome karni di Jaap Korteweg

Jaap Korteweg ta kunukero di di nuebe generashon i pionero di De Vegetarische Slager. Komo kunukero biológiko e tabata semper okupá ku durabilidat i desaroyo di naturalesa. Despues di plaga di porko i malesa di lokura di baka, el a disidí di bira vegetariano, pasobra pa e tin bakanan biológiko, mata nan i despues kome nan, e no por a imaginá esaki. Pero e tabata haña falta di e smak di karni i el a kuminsá buska loke por satisfasé e smak di ke kome karni, sin ku mester usa bestianan pa esaki. Despues di buska un aña largu, dies aña pasá el a kuminsá ku e desaroyo di ‘remplaso di karni ku un bite i struktura espekta-kular’. Huntu ku trahadó di konsepto (i Atventista di Shete Dia) Niko Koffeman i shèf kòk Paul Blom, Korteweg ta traha na un remplaso grandi for di karni animal pa karni vegetariano—ku e smak i tekstura di karni real.
Korteweg ta kasá ku polítiko (i Atventista di Shete Dia) Marianne Thieme. Huntu nan tin un yu muhé.
Bo ke sa mas di De Vegetarische Slager? Wak na www.devegetarischeslager.nl.

Empresario di Aña

Dia 6 òktober resien, Karnisé Vegetariano Jaap Korteweg a wòrdu skohé komo Empresario Hulandes den Desaroyo di e Aña 2016. Aña pasá Jaap a bira Empresario di Aña den un kompetensia ku a wòrdu organisá dor di Sènter Hulandes pa Empresarionan i e Universidat di Amsterdam. E gran apresio pa e trabou di De Vegetarische Slager ta djaserka ligá ku e karakter inovativo di e produktonan i e kresementu rápido internashonal di e empresa. Jaap Korteweg ta reakshoná riba su nominashon bisando: ‘Mas i mas hende ta mira ku tin un mundu pa konkistá. Ku ta haña e problema di klima i problemanan riba tereno di bienestar di animalnan, biodiversidat, repartishon di kuminda rònd mundu, skarsedat di awa, skarsedat di fòsfat i kapmentu di mondinan grandi literalmente riba tayo di e konsumidó. E problemanan aki nos por solushoná ku kuminda dushi i duradero. Kuchuw i fòrki ta nos armanan di mas poderoso.’

E mes a kuminsá move

Bolonan di chukulati ku karamèl i spèki humá

Pa 6 pida

Ingredientenan
  • 1/2 kaha di spèki humá
  • 397 gran lechi kòndèns
  • 15 gram puiru di kakou
  • 130 gram hariña
  • 40 gram suku di puiru
  • 1 webu
  • ½ telep di salu di laman
  • 85 gram margarina friu
  • 150 gram chukulati puru (72%)
  • 1 kucha zeta oleifi (i un tiki pa hunta plancha)
  • ‘blindbakvulling’
Preparashon

Pone e bleki di lechi kòndèns den un paila di awa, pone herebé pa tres ora riba stof. Pone mas awa aserka di bes en kuando pa e no kushiná den seku. Despues di tres ora laga e lechi kòndèns fria te temperatura di kamber. Sefta entretantu e kakou, hariña i suku riba un kòmchi. Splets e webu i pone e dòl i e salu serka e meskla di hariña. Kòrta e margarina den blòkinan chiki i pone serka e meskla di hariña. Machiká nan huntu i forma un bola di mansa. Lora esaki den plasticfolie i laga sosegá un ora den frishidèr .

Pone e spèkinan humá den un mashin di prosesá kuminda i mula te ora nan bira fini fini (òf kòrta nan ku man i kuchuw mas fini posibel). Pone e garnachi di spèki riba un plancha ku papel speshal di vèt i sprengu ku un kuchara di zeta di oleifi. Hòrna e pidanan di spèki aki pa 15 minüt den un fòrnu di 150 grado, pa e garnachinan bira bròs. Saka e plancha for di fòrnu pone un banda pa usa despues.

Keinta e fòrnu na 180 grado. Saka e mansa for di frigidèl i mansa un tiki. Lora e mansa ku un ròldeg te ora e bira ½ cm di diki. Hunta 6-placha chiki di bolo ku tiki zeta i stroi tiki hariña ariba. Tapa e forma ku e mansa i yena nan ku un ‘blindbakvulling’ (por ehèmpel bonchi seku). Hòrna e bolonan den sènter di e fòrnu pa mas o ménos 8 minüt te ora nan kushi kompleto. Sak’é afó i lag’é fria kompletamente. Kita e plancha.

Kibra e chukulati na pida pida i pone den un kòmchi ku ta pas den un paila. Herebé un tiki awa i kologá e kòmchi di chukulati aden. Wak pa e kòmchi NO mishi ku e awa. Laga e chukulati dirti trankil. Habri e bleki di lechi kòndèns ku a fria i repartí e kontenido riba e 6 bolonan. Pone chukulati dirtí ariba i stroi e bolo ku e garnachi di spèki hòrná.

Adventist.org is the official website of the Seventh-day Adventist church

Seventh-day Adventists are devoted to helping people understand the Bible to find freedom, healing, and hope in Jesus.