Om 06.00 uur gaat de wekker. Hij staat op, maar heeft er geen zin in en wil het liefst nog een uurtje langer slapen. De confetti van de afgelopen feestdagen zitten nog vast in zijn haren en een verdwaald etensrestje zit nog tussen zijn tanden. Sluimeren dan maar? Nee. De verplichtingen van alledag dwingen hem tot opstaan. Dan die vermoeiende stappen naar de badkamer. Iedere stap voelt als het intrappen van een verdwaalde punaise.
Wraak!
Maar hij laat zich niet uit het veld slaan, hij zal wraaknemen! Wraaknemen op deze deprimaandag. Aangekomen op het werk schudt hij even een formule uit de mouwen waarmee hij anderen kan meezuigen om deze dag voor eeuwig te vervloeken als ‘deprimaandag.’ ‘Dat kan je maken!’ schreeuwt een collega. ‘Prima, dan noemen we het voortaan Blue Monday.’
Dit is hoe ik het mij voorstel dat de Britse psycholoog Cliff Arnall ooit op het idee kwam om een deprimaandag in het jaar aan te wijzen. Het komt er een beetje op neer dat ergens vroeg na de jaarwisseling een maandag opkomt waarbij een aantal factoren kunnen leiden tot ontmoediging. Het winterse weer, niet gerealiseerde goede voornemens, schulden, tot zelfs je salaris zijn enkele voorbeelden van deze factoren. Ik ben er niet zo van overtuigd dat er iets bestaat als een deprimaandag. Als salariëring dan al enige effect op de stemming kan hebben, vraag ik mij af of dat alleen maar op één maandag in het jaar het geval kan zijn. Hetzelfde geldt voor de andere genoemde factoren.
Schoolvoorbeeld
Ik vrees dat dit de zoveelste trend is die naar menselijke gewoonten wordt overgenomen, om dezelfde reden dat wij meningen en standpunten zo graag en snel overnemen: het zit in onze natuur. Socioloog Niklas Luhmann noemt dit ‘autopoiese’: de drang om je ideeën te willen reproduceren. Hij heeft zich laten inspireren door theorieën van twee Chileense celbiologen die constateerden dat cellen zich dwingend willen reproduceren (Meer weten? Lees Boom der kennis van Maturana en Valera, Uitgeverij Atlas Contact B.V.). Luhmann zag daarin een metafoor van wat hij in de maatschappij waarneemt: mensen die ergens een idee over hebben en deze ideeën maar al te graag door anderen willen laten overnemen.
Arnalls Blue Monday is wat mij betreft hier een schoolvoorbeeld van. Hij heeft in mijn verbeelding een eigen gevoel omgezet naar een idee en anderen daarmee geïnfecteerd door aan zijn idee het gewicht van een wetenschappelijke formule te hangen. Velen lijken erin getuind.
Ideeën
Als je het mij vraagt is Blue Monday dan ook om die reden slechts een idee en ideeën zitten tussen de oren. Vandaag is een dag zoals elk ander, met slecht één wetmatigheid: het verschil tussen vandaag en alle andere dagen is wat we ermee doen. Voor bijzondere dagen hebben we Arnall niet nodig, al moet ik toegeven dat het soms wel heerlijk is om een excuus te hebben niet vrolijk te hoeven zijn. Misschien dan toch stiekem meedoen met Blue Monday?
Dit blog werd geschreven door ds. Enrico Karg, predikant van de adventgemeenten Almere en Amersfoort.Â
