Deze column van Rob Schouten werd gepubliceerd in Trouw en is met zijn toestemming geplaatst.
Zondag was ik op Oud-Zandbergen, een plaats die een belangrijke rol in mijn leven speelt. Oud-Zandbergen is een buitenplaats in Huis ter Heide, aan de Amersfoortse straatweg. Er staat een mooi zeventiende-eeuws landhuis op, gebouwd door Jacob van Campen, met daaromheen allerlei bos, stukjes wei en wat kleinere huizen. Tv-kijkers kennen het landhuis als het Pietenhuis in de jaarlijkse nationale sinterklaassage. Wat heb ik daar te zoeken? We hebben er een soort familiereünie, straks neemt iemand een foto van de hele clan.
Oud-Zandbergen ken ik al sinds mijn ogen voor de wereld geopend werden. Mocht het leven een mysteriespel zijn zoals in Mulisch’ ‘De ontdekking van de hemel’, en mochten engelen voortdurend bezig zijn ons naar allerlei plaatsen te dirigeren om de geschiedenis in juiste banen te leiden, dan begint deze roman ergens op Oud-Zandbergen. Dit is namelijk de plek waar mijn ouders elkaar hebben ontmoet; na de oorlog was het de plaats waar het seminarium van de Zevendedags Adventisten was gevestigd, allebei mijn ouders studeerden daar, ze sliepen er en ze liepen de monumentale trap op en af op weg naar lessen Latijn en theologie en naar mij en mijn zussen. Dat is de aardigheid van niet gearrangeerde huwelijken, er is een plek waar je ouders elkaar ooit toevallig zijn tegengekomen, een danszaal, een bibliotheek, een landgoed.
Kijk, zonder dit huis, nu kantoor van de Adventisten, was ik er niet geweest. Ik loop met mijn neven, zonen van mijn zus, die hier ook nog echt zijn opgegroeid, door het parkje, bladerloos in de winter, zij hebben hier als kind gespeeld. Eén weet een boom aan te wijzen waartegen hij als jochie met zijn slee is geknald, ik heb hier gevoetbald, padvinderskampen meegemaakt. Een voormalige woning is verdwenen, geofferd aan een achtergelegen autoboulevard. Mijn neef, werkzaam op het Amsterdamse stadsarchief, vertelt dat Oud-Zandbergen nog aan de familie Nepveu heeft toebehoord, slavenhouders in Suriname, en dan nu Pietenhuis, haha.
Samen liepen ze de monumentale trap op
Er is een programma op tv, ‘verborgen verleden’ geheten, waarin bekende Nederlanders hun voorouders krijgen opgediend; je ziet Herman Pleij, Jan des Bouvrie, Aaf Brandt Corstius voor allerlei onverwachte stulpjes en kastelen staan: ‘Aha komen we hier vandaan? Wat zegt dat?’ Wat was er zonder Oud-Zandbergen van mijn terechtgekomen? Niets. Het is een vreemd gevoel zo door je prehistorie te lopen. Moet ik nu ook naar de heidevelden tussen De Bilt en Arnhem waar mijn ouders ongetwijfeld samen op een plaid hebben gezeten omdat ze elkaar beminden? Of naar Helmond waar mijn grootvader vandaan kwam? De keten van gebeurtenissen en locaties die jou hebben voortgebracht, lijkt eindeloos.
Ik hou het bij Oud-Zandbergen. Even later staan we met z’n allen op het bordes, een man of twintig, mijn moeder en haar achterkleinkinderen vooraan, de rest ongesorteerd. Voor veel later, als niemand dat prachtige landhuis meer begrijpt en de mythe zal ontstaan dat wij vroeger een steenrijk geslacht waren, groot geworden in de slavenhandel.
