Lijden met een lange ij wil ik verbinden met leiden met een korte ei. Ik wil het lijden, sterven, en de verrijzenis van Jezus toepassen voor leiders. Daarbij is een leider niet alleen een chef, afdelingshoofd of predikant. Wij allen geven leiding aan ons privéleven, begeleiding aan onze familie, onze kinderen. We vullen onze taak op onze werkplek in met wie en hoe we zijn. Ook daarin geven we dus een stukje leiding.
Een aantal aspecten valt mij op met betrekking tot de lijdensweek. Wat Jezus ons leert:
Lijden en leiden horen bij elkaar
Jezus is de leeuw van Juda omdat hij tegelijkertijd het lam van God. Hij bestuurt het heelal omdat hij dienaar is tot de dood. Enorme contrasten. Hoe zit het met ons besturen, leiding geven? Zijn wij bereid om tegenslagen, armoede, ziekte te zien als iets dat bij ons leven hoort? Niet gelijk als vervelende obstakels – maar als onderdeel van ons leven als leiders. Leiders horen integer te zijn. Weet je waar integriteit vandaan komt? Van integreren, tot één geheel maken. Zo horen lijden en leiden bij elkaar. Verzet je niet tegen beiden. Verzet je niet tegen het lijden dat je tegenkomt. Maar verzet je ook niet tegen de taak van leiderschap die je op je pad tegenkomt.
Verzet je tegen geen van beiden
Een energieke vrouw van 47 jaar met gehandicapte zoon ziet haar andere zoon in aanraking komen met justitie. Haar man, die daar niet mee kan omgaan, verlaat het gezin. Zonder dat zij er om vraagt: zie dat geheel maar eens te leiden. Dan is er nog haar moeder van 90 jaar die om aandacht en verzorging vraagt. En we hebben het nog niet gehad over haar drukke baan.
Jezus is het begin en het einde van je leiderschap. Als je niet meer weet hoe je alles op een rijtje moet krijgen, zoals deze 47-jarige vrouw, of als het niet meer op een rijtje ís te krijgen, dan kom je in de buurt van Jezus’ leven en lijden. Hij aanvaardde het kruis dat op zijn schouders drukte. Hij ging eronderdoor. En dat noemen we nota bene Goede Vrijdag … Het lijden werd hem te veel, maar er volgde ook de opstanding, de verrijzenis. Verzet je niet tegen het leven dat je overspoelt. Op de één of andere manier zal er ook weer een moment komen dat je kunt opstaan. De 90-jarige moeder die op was, sliep in. De 47 jarige dochter – hoe raar het misschien ook klinkt – ervaart het als een verlichting. Ze vindt weer nieuwe energie. Lijden en leiden horen bij elkaar: verzet je tegen geen van beiden.
Goede vruchten, daar doe je het voor
Goede week, Goede Vrijdag. Moeten wij dan het lijden toejuichen? Lijden opzoeken? Nee, Jezus bad intens ‘laat deze drinkbeker aan mij voorbij gaan’. Het goede zit hem in de vruchten die zijn lijden oplevert. We zagen net dat het goed is om je niet te verzetten tegen lijden en leiden. We kunnen een stap verder gaan.
Jezus hield vast in de tuin van Getsemane omdat hij een andere tuin zag: een tuin met bomen met takken die diep naar beneden hangen vanwege de rijpe vruchten. Je kunt van je post weglopen maar dat zal vaak je omgeving niet beter maken. Vaak is er maar één weg als er ellende is: er doorheen. We willen op de vlucht gaan, we willen ons verzetten, er tegen vechten. We willen willoos worden, onverschillig. Nee, ga door met de overtuiging dat door jouw leiderschap jouw gezin, jouw eigen leven, jouw organisatie er beter van wordt. Er zullen vruchten volgen.
Lijden omdat we dat zo graag willen? Nee: we gaan door, er dwars doorheen omdat het straks tot zegen zal zijn. En binnen de kerk zeggen we bovendien, omdat het voor de eeuwige toekomst van velen tot zegen zal zijn.
Durf de arme aan te raken.
Schaam je niet voor armoede. Misdadigers werden in bijbelse tijden naakt aan het kruis gespijkerd. Jezus nam de schaamte op zich om anderen rijk te maken. We houden er misschien van om gezien te worden bij en vriend te zijn van succesvolle, intelligente mensen. Zij die het gemaakt hebben.
Lijden omdat we het zo graag willen? Nee, we gaan er dwars doorheen
Willen we ook gezien worden bij mensen die arm zijn, fysiek, financieel? Die werkloos zijn? De kerk zal alleen toekomst hebben als zij trouw is aan de armen en niet alleen de middenklasse of rijke klasse bedient. We kunnen ons leven – wie we ook zijn – zo leiden dat we vrijwilliger worden van het Rode Kruis. Dat we opvang geven aan degenen die in de knel zitten. Dat we iets doen bij de Voedselbank. Dat we ons daarvoor zeer zeker niet voor schamen.
Laat je ook leiden door discipline
Wanneer je pas geslaagd bent, wanneer je pas een nieuwe baan hebt gekregen, ben je in de wolken. Wanneer je pas ontslagen bent, wanneer je geen uitzicht hebt op werk en de tunnel ingaat van gedwongen werkloosheid, heb je gevoelens van depressiviteit. In hoeverre laten we ons leiden door onze gevoelens? Is de ervaring van lijden bepalend, zijn onze emoties leidend?
‘Ik voel me zo rot vandaag, ik ga maar niet opstaan, of ik ga maar niet de taak oppakken.’ Gevoelens en Geest zijn twee aparte zaken. Laten we ons leiden door gevoelens of door Geest van God? Wat we nodig hebben is een bepaald ritme. Bij kinderen zeiden we vroeger ‘rust, reinheid, regelmaat’. Dat hebben we ook als christen nodig. Gewoon de discipline om op te staan: God te danken, een psalm te bidden; Je zult zien hoe dan de Geest meer vat op ons krijgt. Je komt in een andere stemming. Zijn gevoelens van lijden leidend? Nee, gevoelens negeren we niet, maar het is de Geest van God die ons leidt.
