De Bijbel in Gewone Taal (BGT) lijkt een grote succes. De missie van het Kerkgenootschap der Zevende-dags Adventisten is het eeuwige evangelie bij alle volken, talen en naties te brengen. Derhalve is het kerkgenootschap blij dat het evangelie nu voor meer Nederlandstaligen begrijpelijk is. Zoals bij alle vertalingen, werden er bij het vertalen van de BGT keuzes gemaakt. Eén van die keuzes klinkt vreemd in de oren van adventisten. Openbaring 1:10 bevat, onder ander, de zinsnede ‘op een zondag, de dag van de Heer’. In het algemeen wordt er in onder adventisten vanuit gegaan dat Openbaring 1:10 refereert naar de sabbat (zaterdag).
Het Kerkgenootschap der Zevende-dags Adventisten heeft opheldering gevraagd bij het Nederlands Bijbelgenootschap. Deze reageert bij monde van vertalers Matthijs de Jong en Stefan van Dijk. De Adventkerk is heel blij met het werk van het NBG, en dat er op een respectvolle manier kan worden samengewerkt.
Neutraliteit aan de kant van het Bijbelgenootschap wordt zeer gewaardeerd. De Adventkerk bevindt zich in de minderheid door de sabbat (zaterdag) te vieren, en ook met betrekking tot een aantal andere geloofspunten is zij een minderheid. Hierdoor bestaat de mogelijkheid dat deze adventistische geloofspunten niet meer terug te zien zijn in bepaalde vertalingen. Bij de NBG-vertalingen is hiervan gelukkig geen sprake.
‘de vertaalkeuze moet niet gezien worden als een theologische stellingname’
‘Houden de vertalers rekening met theologische gevoeligheden? Natuurlijk. Een vertaalkeuze is nooit ingegeven om een bepaalde theologische opvatting te dwarsbomen. Maar de vertaalwerkwijze gaat altijd voor op theologische voorkeuren’ aldus vertalers De Jong en Van Dijk. ‘De vertaalkeuze van Openbaring 1:10 moet dus niet gezien worden als een theologische stellingname. De vraag wat de verhouding tussen sabbat en zondag is, en hoe christenen het vierde gebod moeten uitleggen en toepassen, valt buiten het werkveld van het Nederlands Bijbelgenootschap.’
Over de vraag hoe dan in Openbaring 1:10 toch ‘zondag’ staat, reageren de vertalers: ‘Volgens de grote meerderheid van de tekstuitleggers betekent “de dag van Heer” hier de zondag. In het Nieuwe Testament heeft de zondag een bijzondere plaats vanwege de opstanding. En de uitdrukking hê kuriakê hêmera [de dag van de Heer] werd gebruikt als een soort eretitel voor die dag. De bijbelwetenschap reikt ons hier dus twee dingen aan: hê kuriakê hêmera is een aanduiding voor de zondag, en de achtergrond is Jezus’ opstanding en verschijning op de eerste dag van de week. […] Dat de zondag in het vroege christendom een bijzondere dag werd is duidelijk. Dat hangt samen met de opstanding van Jezus. Het is ook duidelijk dat de stap om het sabbatsgebod naar de zondag over te hevelen, pas veel later werd gezet. In het Nieuwe Testament zien we nog volop discussie over de plek van de joodse wet in het christelijke leven.’
De NBG erkent derhalve de verschuiving van sabbat naar zondag, maar geeft ook aan dat dit vers daarin geen rol speelt. De Seventh-day Adventist Bible Commentary bespreekt deze tekst, en kiest voor de sabbat. Dit doet ze op basis van een tweetal argumenten: dat de eretitel voor de zondag pas na Openbaring gewoon werd en dat door de Bijbel heen het altijd duidelijk is dat de sabbat de heilige dag is. Wat dat betreft kiest deze commentaar voor een ander standpunt in de bijbelwetenschap dan de NBG.
‘De precieze uitdrukking voor de “dag van de Heer” die in Openbaring 1:10 staat, komt niet voor in de rest van de Bijbel,’ aldus ds. Tom de Bruin, Algemeen Secretaris. ‘Verder is het natuurlijk wél zo dat de dag van de Heer in de Bijbel doorgaans naar de dag van het oordeel verwijst, en niet de sabbat. In de context van Openbaring moet die toekomstgerelateerde interpretatie, in mijn ogen, niet worden onderschat.’ Lees meer over de afwegingen en en het hoe-en-wat van vertalen in het blog van ds. De Bruin.
Em. prof. dr. Rudy Van Moere, en tevens emerituspredikant van de Adventkerk, is bestuurslid van de NBG. Hij las de vertaling mee, en reageert ‘deze vertaling van Openbaring 1:10 is tot stand gekomen als deel van de eindredactie, dus nadat ik de teksten had meegelezen. Anders zou ik er zeker een vraag over hebben gesteld! Ik besef heel goed dat het vertaalteam van het NBG een keuze moest maken tussen de verschillende mogelijke interpretaties van dit vers. De verantwoording van de gemaakte keuze is helder beargumenteerd, hoewel ikzelf de voorkeur geef aan een andere interpretatie. Dit doet echter niets af van het feit dat ik als bestuurslid van het NBG vierkant achter de uitgangspunten van de Bijbel in Gewone Taal sta en deze nieuwe Nederlandstalige Bijbel ronduit schitterend vind.’
Lees hier de reactie van het Nederlands Bijbelgenootschap.
Zie ook het blog van vertaler Stefan van Dijk over dit onderwerp.
Download hier de betreffende pagina’s uit de Seventh-day Adventist Commentary
